'Istırabın Yedi Saati Yada Acilen Satrancı Cazip Kılmalıyız'

Başlık gerçekten ilginç. Ancak daha ilginci ayrıntılarda gizli. Sizlere bu kez altı yıl öncesinden bir röportajı sunuyoruz. FIDE Dünya Şampiyonu Bulgar Büyük Usta Veselin Topalov'un antrenörü, menajeri ve herşeyi IM, Uluslararası Usta Silvio Danailov ile Rus gazeteci ve IM Vladimir Barsky'in 2000 yılında Saraybosna'da bir turnuva sırasında yapmış olduğu bir görüşme bu.

Aradan geçen bunca yıldan sonra Dünya satrancının temel sorunlarında hala bir değişiklik olmadığını görmek ve Şampiyonun ardındaki zihni tanımak açısından son derece öğretici ve farklı. Röportajın kimi bölümleri “konudan uzaklaştığı” için çıkartıldı. 

Röportajı okumak için lütfen devamını tıklayınız.

 

Soru : Turnuva yerel basın ve TV'de yer almasına rağmen burada çok az seyirci var..

Danailov : 7 saatlik oyun süresinin eski moda olduğunu düşünüyorum. Potansiyel sponsorlar, TV ve izleyiciler için satrancı daha izlenebilir hale getirmeliyiz. Saraybosna'nın sokaklarında insanlar daha çok satranç oynuyor ve izliyorlar, üstelik bu turnuvayı izlemeye gelmeyen 30-40 izleyiciyi de bir araya getirebiliyorlar. İnsanlar satranç izleyerek 7 saat geçiremezler. Oyun 4 saatten daha uzun olmamalı. Zaman kontrolü ya her 2 saatte ya da 1 buçuk satte 30 dakika şeklinde olmalı. Böylece iki kısıtlı süre ortaya çıkar. Örneğin, ben bir satranç hayranıyım ve 6'da oyunun biteceğini biliyorum. 4.30 yada 5 te gelip oyunu izleyip 6'da ayrılacağım. Bu arada her hamleye süre eklemenin büyük bir hata olduğuna inanıyorum. Sürenin kısaltılması, satranç izlemesini daha ilginç kılar.      

Nakavt sistemini değiştirmek de iyi olabilir. Bunun yanında galibiyete 3 puan verilsin ve beraberlik teklif etmek yasaklansın. Sadece hakem bu sonuca baş vursun. Satranç, hakemlerin çok az bir işe sahip oldukları tek spordur. Örneğin, bu turnuva onlar olmadan da devam ederdi. Eğer izleyiciler gösteri için ödeme yapıyorlarsa, 20. hamlede beraberliği protesto etme hakkına da sahip olmalılar. Bir futbol maçı izlediğinizi hayal edin ve 40. dakikada takımlar 1-1 beraberlikte anlaştılar. Son Linares turnuvasını internetten izleyenler kısa beraberliklerden sık sık rahatsız olduklarını ifade ettiler ve şunu yazdılar:“ Bu bir utanç! nasıl olabilir?”  
 
Soru : Oyun süresinin azaltılmasına karşı çıkanlar satrancı TV'de daha fazla yapmayacaklarını, insanların bizi internetten daha büyük bir ilgiyle izlediklerini söylüyorlar.

Danailov :  Ama yine de 4 saatlik bir oyunu izlemek 7 saatlik bir oyunu izlemekten daha kolay. İnternet kullanıcıları da meşgul insanlar. Internet satranç için iyi ve ben bunu çok seviyorum. Ancak fazla iyimser olmaya da gerek yok: TV olmadan diğer spor dalları çok uzun ömürlü olmazken dünya çapında web bir çok ilginç öneriler sunar. Ama eski moda karşılaşma süreleri ve profesyonel olmayan bir yapıyla TV yayını yapılamaz. Şu anda bu tartışılıyor. Ben hala satrancın bir geleceği olduğunu düşünüyorum. Fakat zaten çok fazla zaman harcadık. Biz tutucuyuz ve hiçbirşey yapmak istemiyoruz. Bununla ilgili çok fazla konuştum ve değişiklik isteyen başka insanlar olduğunu da biliyorum, ama... satranç bir spor olarak 100 yıl önce neyse şimdi de aynı. Dünya Şampiyonu rakibini arıyor, gelişme bunun neresinde?   

                      
 

Soru : FİDE satrancı ticarileştirmeyi planlıyor mu?

Danailov : Genelde bu fikir doğru. Ben sadece FİDE'ye para vermek için bir çok problem yaşayan organizatörlerin FİDE tarafından nasıl zorlanacaklarını anlamıyorum.

FIDE'nin Başkanı satranç için çok şey yaptı, ama profesyonel satrançtan anlayan kişiler açısından organizasyon eksik. Örneğin, NBA basketbolu daha çekici hale getirmek için her yıl görüşmeler yapıyor. TV yayınları ve paraları olmasına rağmen seyirci ilgisi biraz azaldı. NBA bunu dikkate alıyor ve muhtemelen oyunun popülerliğini korumak için kuralları biraz değiştirecekler ( mesela atak zamanını 30 saniyeden 20 saniyeye düşürerek ). Eğer bu tür zengin federasyonlar kendi sporlarının imajı ile ilgileniyorsa, satrancın neden aynısını yapmadığını anlayamıyorum.

Acil değişimlere ihtiyacımız var. Kasparov ( Kasparov satrancın Michael Jordan'ıdır) oynarken bile 10 ya da 20 izleyici olması bir utançtır. Rating sistemini de modernleştirmemiz gerek. Bir oyuncu bir yıl boyunca oynamadığı zaman raytingini sürdürmesinin hiç bir anlamı yok. Bu tür oyuncular puan kaybetmeliler. Önemli oyuncuların yılda ancak 2-3 turnuva oynadığı bir durum söz konusu olmamalı..
 
Soru : Satranç oyuncuları bu değişiklikler için rehber olurlar mı ?

Danailov : Satranç yöneticilerinin profesyonel organizasyonuna ihtiyaç var, satranç oyuncuları oyunla meşguller. Bununla beraber bence ticari düşünmüyorlar. Satranç oynayarak çok önemli birşey yaptıklarına inanıyorlar. Bu belki eski komünist dönemde doğruydu ama şimdi değil. Bugünlerde Kasparov, Karpov, Topalov ve Morozevich'in menajerleri var. Başka kimin var, bilmiyorum. Fakat bu değişmeli- menajerler organizasyon programlarını yaparken, sponsor araştırırken ve satrancı pazarlarken oyuncular oyunları üzerine çalışmalı. İdeal olan bütün profesyonel oyuncuların acentası olmasıdır. Satrancı halka nasıl sunacaklarını düşünsünler. Satranca sanat yada bilim olarak değil, satmamız gereken bir ürün olarak bakmalıyız. Profesyonel spor ticari sponsorları çekerken, devletler bilim ve sanatı destekler.        
 
Batıda bir ölçüt var: eğer bir etkinlik için 1 dolar verirsen, bunun 25 senti reklama gider. FİDE Las Vegas'ta 3,000,000$ ödül fonu olduğunu ilan etti, ama reklam için bir harcama yapmadı. Saraybosna ve Linares'te de reklam yoktu.
  
Mesela Veselin ve ben İspanya'da yaşıyoruz. Geçmişte Linares, Dos Hermana. Devlet bunlara sponsor olurdu ve bu da sonsuza kadar süremezdi. Satranç organizatörleri oyunu seviyorlar ama bundan para kazanamıyorlar. Bir iki kere turnuva yapıyorlar sonra yorulup, yavaş yavaş heveslerini kaybediyorlar. Finansal bir ilgi olmalıdır. Novgorod'da turnuva organizatörü olan Irina Kibina'yı iyi tanırım. Iyi bir insan ama yoruldu ve artık güzel turnuvalar yok. Wijk aan Zee'de hala 2002 yılına kadar devam etmiş bir turnuva var ancak bunun bu günlerde de devam edeceğinin garantisi yok. Linares'te ki etkinliğin sebebi Rentero adında bir adam. Dünya Şampiyonası Ilyumzhinov'a bağlı. FİDE'nin herkese şans tanıyan sistemi fena değil. Ancak sponsorsuz olarak devam etmek ve bir kişiye bağlı olmak iyi değil. (Kirsan) emekli olursa ne olur?
        
Profesyonel bir organizasyon yaratmalıyız ve ciddi sponsorlar araştırmalıyız. Sadece satrancın İnternette güzel bir geleceği olduğunu söylemek ve bu peri masalını insanlara satmak hoş değil. TV olmadan profesyonel spor olmaz. Satrancı TV için çekici kılmalıyız. Birkaç yıl önce kimse bilardo izlemiyordu ama şimdi Eurosport'ta sıkça yer alıyor. Satranca hala yerel otoriteler ve devlet sponsor oluyor. Coca-Cola ve bilgisayar şirketleri nerede?       

          
 
Soru : Intel satranca sponsor oldu ancak bazı nedenlerden buna son verdi.

Danailov : Hepimiz nedenini biliyoruz fakat ben geçmişe dönmek istemiyorum. Zaten bunun şimdi bir önemi de yok. Bir an önce birleşip satrancı kurtarmaya çalışmalıyız.  
 
Soru : Potansiyel sponsorlar muhtemelen satranç dünyasında ki anlaşmazlıklar ve birden fazla  Dünya Şampiyonu olduğu için bunu erteliyorlar.

Danailov : Bence Dünya Şampiyonluğu unvanı daha az önem taşımalı. Belki en iyi yarışmacıların katılacağı bir finalde 4 saat süreli beş ve hızlı beş turnuvadan oluşacak bir Dünya Kupası'na ihtiyacımız var. Galip gelen o yılın Dünya Şampiyonu olsun. Bu unvana fazla yüklenmemek gerekli, herkes için daha fazla para olmalı. Huzur hakkı olmamalı ve  bütün para ödüllere harcanmalı. Daha iyi oynayan daha fazla kazanmalı.    
 
Linares'te birincilik ödülünün ne olduğunu herhangi bir oyuncu düşündü mü? Veya Saraybosna'da? Tabiki hayır. Oyuncuların huzur hakları bazan epey hallice biçimde ödülleri geçti.
 
 
Soru : Günümüzde İnternet Satranç Kulübü çok popüler. Belki de bütün turnuvaları internete taşımalıyız ?

Danailov : Oyuncuları görmek hala ilginç. Örneğin Kasparov'un duyguları ve mimikleri. TV olmadan bunu yapamayız. Leon ve Sofya'da Kasparov'un Topalov'a karşı oynadığı maçlar boyunca o kadar çok izleyici vardı ki bazen oturacak yer bulamazdım. Oyuncuların nasıl ter döktüğünü, yüzlerinin kızardığını, ceketlerini nasıl çıkarttıklarını ve saate nasıl bastıklarını görebilirdiniz. Insanlar bununla ilgileniyorlar.
 

Soru : Bilgisayarlar satrancı “kapatmakla mı” tehdit ediyor?

Danailov : Böyle bir tehdit sadece klasik zaman kontrolünde varolabilir. Topalov ve ben ilginç ama şüphe uyandıran bir değişiklik hazırladık. Eğer düşünmek için sınırlı bir zaman varsa, rakibin bizim planımızı kavrayamayacağını umarak devam edebiliriz. Ama eğer dünyadaki en iyi on oyuncudan birisinin düşünmek için 2 saati varsa, bir boşluk bulacağı kesin. Bu nedenle blöf yapmak yapmak ilginç olsa bile kimse blöf yapmaz. “Sağlamcı“ satranç beraberliğe götürür. Linares'de Kasparov büyük zorluklarla iki oyun kazansa da berabere olan oyun sayısı %27 idi. Böyle bir karşılaşma süresinde satrancın öldüğü açıktır ve bilgisayarlar küçük de olsa buna katkıda bulunur. Açılış teorisi iyi geliştirilmiş ve oyunlar genelde 20-25 hamlede bitiyor. En iyi oyuncuların oyun kalitesinde mevcut süreler içinde  birbirlerini yenmeleri çok zor. Bazıları, satrancın bilgisayar etkisinden kurtulabilmesi için bazı kuralları değiştirmemizi söylüyorlar. Eğer bu satrancı daha izlenebilir hale getirirse, bu fikri desteklerim. Ancak sorunun kurallarda olmadığını düşünüyorum. Bir kere daha tekrarlıyorum, zaman sınırını azaltmalı ve beraberlik teklifini yasaklamalıyız. 

                  
 
Soru : Bunca yıldan sonra Topalov elit satrançta motivasyonunu kaybetmedi mi? 

Danailov : Tabiki Kramnik ve Anand dahil herkes motivasyon kaybetti. Bu kişiler birbirlerine karşı 50-60 oyun oynadılar. Genç ve hırslı oyuncular başta istekliler fakat bir iki turnuvadan sonra motivasyonları azalıyor. Hem oyuncular hem izleyiciler dinamik bir oyun istiyorlar. Oyundan sonra kaçmaktansa, büyük ustaların seyirci ve gazetecilere ne olduğunu anlatmalarına ve sorularına cevap vermelerine izin verin. Herşeyden para kazanmak imkansız olduğu için bütün oyuncuların satrancın tanıtımına ücretsiz katkıda bulunmaları gerektiğine inanıyorum. Aksi takdirde satranç, şu anda sahip olduğu küçük kitleyi bile kaybedecek.